Belgisch pesticidenbeleid veroordeeld in historisch arrest van Europees Hof van Justitie

Publicatiedatum
20/01/2023
Media
fd

In een historisch arrest tikt het Europees Hof van Justitie België op haar vingers omwille van haar pesticidenbeleid. Ons land krijgt niet langer uitzonderingen op het gebruik van neonicotinoïden, een groep insecticiden die omwille van hun bewezen verwoestende effecten op biodiversiteit in Europa verboden zijn. Daarmee bevestigt het Hof wat tal van natuur-, gezondheids- en milieuverenigingen al jaren aanklagen. "En dat er nog werk aan de winkel is bij de Belgische overheidsdienst bewijst de noodtoelating die gisteren, op dezelfde dag van het Europees arrest, verleend werd voor een insecticide in de sierplantenteelt in serres." zegt Geert Gommers, expert pesticiden bij Velt. "Geen neonicotinoïde, wel een insecticide dat zeer toxisch is voor bijen en voor waterorganismen."

Minister Clarinval negeert al jaren impact op biodiversiteit

Specifiek gaat het dossier over het gebruik van neonicotinoïden voor zaadcoating. Neonicotinoïden zijn actieve stoffen die gebruikt worden om planten te beschermen tegen schadelijke insecten door in te werken op hun zenuwstelsel. In 2018 besloot de Europese Commissie, na grote vertraging door fikse lobby van onder meer de pesticidenindustrie, om deze volledig te verbieden omwille van de bewezen desastreuze impact op biodiversiteit en gezondheid. Lidstaten kunnen desondanks bij de Europese Commissie een uitzondering of derogatie op het gebruik van deze pesticiden aanvragen voor onvoorziene omstandigheden, een achterpoortje in de wetgeving waar minister van landbouw Clarinval volop gebruik van maakt. Volgens een recent rapport van Pan Europe vroeg België tussen 2019 en 2022 13 keer zo’n uitzondering aan, waarvan 9 keer voor de schadelijke neonics.

Wanneer een uitzondering jaarlijks terugkeert

Na een door België aan de suikerlobby verleende derogatie voor het gebruik van schadelijke neonics op suikerbieten, trokken de Europese NGO PAN Europe, de Waalse vzw Nature et Progrès en een een Belgische imker naar de Belgische Raad van State. De ngo’s vroegen ook aan het Europese Hof Van Justitie om de grenzen van de wet met betrekking tot afwijkingen te verduidelijken. Ze hadden een sterke case: jaar na jaar uitzonderingen vragen, dat is geen “noodtoelating bij onvoorziene omstandigheden”, maar gewoon structureel beleid. Bovendien kan men moeilijk over onvoorziene omstandigheden spreken wanneer de schadelijke stoffen preventief nog voor het zaaien op het zaad worden aangebracht.

Met een belangrijk arrest van het Europese Hof van Justitie krijgen de ngo’s vandaag gelijk. Het veelvuldig gebruik van derogaties wijst bovendien op hypocrisie bij de Europese lidstaten. De lidstaten gaan akkoord met het verbieden van de meest schadelijke pesticiden, maar vragen vervolgens uitzonderingen aan en stellen zo alsnog hun bevolking en omgeving bewust bloot aan zeer toxische chemicaliën.

Niet van de pest naar de cholera

Deze uitspraak van het Hof van Justitie is de zoveelste aanwijzing dat de federale regering inzake pesticiden meer waarde hecht aan de belangen van de lobbygroepen dan aan die van de burger. Niet alleen de bewezen schade aan de biodiversiteit wordt genegeerd, ook de broodnodige Europese Farm-to-Forkambitie die een halvering in het gebruik van pesticiden tegen 2030 vooropstelt. Dergelijke uitspraak van het Europese Hof kan onmogelijk zonder gevolg blijven voor het federaal pesticidenbeleid. Groen eist dan ook terecht dat minister Clarinval de dienst die de uitzonderingen voorbereidde, laat doorlichten.

Deze uitspraak valt niet los te koppelen van de hele reeks dubieuze pesticidenpraktijken dat ons land op elk niveau rijk is. Zo stemde minister Clarinval eind 2022 nog -tegen het regeerakkoord in- voor de verlenging van glyfosaat en schendt de Vlaamse pesticidenreglementering al meer dan tien jaar de Europese habitat- en pesticidenrichtlijn. Het is nu zaak om niet, naar goede gewoonte, het ene schadelijke middel te vervangen door het andere, maar werk te maken van een pesticidenbeleid dat werkt voor landbouwer én natuur. 2023 is alvast een cruciaal jaar dankzij de geplande lancering van het nationaal actieplan pesticiden en belangrijke Europese dossiers, zoals de definitieve stemming rond de hervergunning van glyfosaat.

 

Bron: Bond Beter Leefmilieu